Με αίτημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια Τροφίμων παρέχει οδηγίες για τη διατροφική πρόσληψη του λίπους, των υδατανθράκων, των διαιτητικών ινών και του νερού, λαμβάνοντας υπόψη τα νεότερα δεδομένα. Οι διατροφικές αυτές τιμές αναφοράς θεσπίζουν βέλτιστες προσλήψεις για τα θρεπτικά συστατικά μιας ισορροπημένης δίαιτας, η οποία όταν αποτελεί μέρος ενός συνολικότερα υγιεινού τρόπου ζωής, συμβάλλει στην καλή υγεία.

Η επικαιροποίηση σε εξέλιξη

Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια Τροφίμων (EFSA, European Food Safety Authority) αναθεωρεί τις διαιτητικές τιμές αναφοράς (DRVs, Dietary Reference Values), οι οποίες δημοσιεύτηκαν το 1993. Από τη διαδικασία θα προκύψουν περιεκτικές διατροφικές οδηγίες, για τη διατροφική επισήμανση και τη στοχοθεσία για τη δημόσια υγεία στην Ευρώπη. Έπειτα από εκτενή διαβούλευση μεταξύ των Μελών Κρατών, της επιστημονικής κοινότητα και άλλων ενδιαφερόμενων, δημοσιεύτηκαν DRVs για τα λίπη, τους υδατάνθρακες, τις διαιτητικές ίνες και το νερό. Αυτές για την ενέργεια, τις πρωτεΐνες, τις βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία βρίσκονται ακόμα υπό επεξεργασία.

Λαμβάνοντας υπόψη τα χρόνια νοσήματα

Στο παρελθόν, οι συνιστώμενες τιμές ημερήσιας πρόσληψης στόχευαν πρωτίστως στην πρόληψη συγκεκριμένων ελλείψεων θρεπτικών συστατικών. Στις νεότερες, όμως, δεκαετίες έχει καταστεί σαφές ότι η σύνθεση των θρεπτικών συστατικών παίζει καίριο ρόλο στην ανάπτυξη χρόνιων νοσημάτων, όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης, η οστεοπόρωση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, επηρεάζοντας δηλαδή τη μακροχρόνια υγεία. Για αυτό το λόγο, οι DRVs συμπεριλαμβάνουν πια τις προσλήψεις για θρεπτικά συστατικά, όπως οι υδατάνθρακες, οι ίνες και τα λίπη.

Το εύρος των υδατανθράκων

Ξεφεύγοντας από συγκεκριμένες τιμές, η EFSA έχει δώσει ένα αποδεκτό εύρος για την πρόσληψη των υδατανθράκων (συνδυασμό απλών σακχάρων και αμύλου), γνωστό ως εύρος πρόσληψης αναφοράς. Δίαιτες που περιέχουν μεταξύ 45% και 60% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης από υδατάνθρακες, σε συνδυασμό με μειωμένη πρόσληψη λίπους και κορεσμένων λιπιδίων, βελτιώνουν το μεταβολικό κίνδυνο για την εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων. Όσον αφορά τη πρόσληψη των συνολικών απλών σακχάρων ή των πρόσθετων σακχάρων δεν έχει τεθεί ακόμα κάποια συγκεκριμένη συνιστώμενη τιμή ή ένα ανώτατο όριο, καθώς τα υπάρχοντα δεδομένα είναι ανεπαρκή για να συνδέσουν την υψηλή πρόσληψη σακχάρων με την αύξηση του βάρους, την έλλειψη μικροθρεπτικών συστατικών ή την τερηδόνα. Σχετικά με το τελευταίο, τα κατάλληλα μέτρα για την υγιεινή των δοντιών με τη φθορίωση της οδοντόκρεμας συνεισφέρουν στην πρόληψη της τερηδόνας.

Το κατώφλι των ινών

Η σύσταση για την πρόσληψη των διαιτητικών ινών έχει βασιστεί στην ποσότητα που απαιτείται για να διατηρείται φυσιολογική η γαστρεντερική λειτουργία. Έχει, έτσι, οριστεί η πρόσληψη των 25 γρ/ημέρα. Παρόλα αυτά, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε ίνες, όπως τα ολικής άλεσης δημητριακά, τα φρούτα και τα λαχανικά, σε βαθμό που να παρέχουν περισσότερο από 25 γρ. ινών την ημέρα, βοηθά στον έλεγχο του σωματικού βάρους και μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και διαβήτη τύπου 2. Συστήνεται, συνεπώς, τα ευρήματα αυτά να λαμβάνονται υπόψη, όταν τίθενται στόχοι σε επίπεδο κατανάλωσης τροφίμων.

Το εύρος των λιπιδίων

Η EFSA αποφάσισε, επίσης, να θέσει ένα εύρος πρόσληψης αναφοράς για το διαιτητικό λίπος μεταξύ 20 και 35% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης.4 Εντός αυτού του εύρους και βάσει παρατηρήσεων της διαιτητικής πρόσληψης, δεν παρατηρούνται εμφανείς ελλείψεις θρεπτικών συστατικών ούτε παρενέργειες στα λιπίδια του αίματος ή το σωματικό βάρος. Σημειώνεται, επίσης, ότι και υψηλότερες προσλήψεις λιπιδίων μπορούν να είναι συμβατές με την καλή υγεία και το φυσιολογικό σωματικό βάρος, αναλόγως με το είδος των τροφίμων που καταναλώνονται και τα επίπεδα της σωματικής δραστηριότητας.
Η πρόσληψη των κορεσμένων λιπαρών οξέων θα πρέπει να διατηρείται όσο το δυνατό χαμηλότερη στο πλαίσιο μιας επαρκούς διατροφικά δίαιτας, καθώς και τα τρανς λιπαρά οξέα, τα οποία δεν είναι απαραίτητα για τον οργανισμό. Καμία συγκεκριμένη σύσταση δεν δίνεται για τα μονο- και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, με εξαίρεση το ότι θα πρέπει να αντικαθιστούν τα κορεσμένα λιπαρά οξέα, όπου είναι δυνατό.
Τα ω-3 λιπαρά οξέα μακράς αλύσου, που βρίσκονται στα λιπαρά ψάρια, έχουν συγκεκριμένο πλεονέκτημα για την υγεία της καρδιάς και για αυτό ορίστηκε ως επαρκής η πρόσληψη των 250 mg την ημέρα. Την ποσότητα αυτή μπορούν να παρέχουν 20 μόνο γραμμάρια σολομού την ημέρα.

Νερό

Η επαρκής ενυδάτωση είναι ζωτικής σημασίας για όλες πρακτικά τις λειτουργίες του σώματος και πιο ειδικά για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας. Απώλεια 10% του νερού του σώματος μπορεί να είναι μοιραία. Η πρόσληψη νερού ποικίλει: όσο περισσότερη σωματική δραστηριότητα και όσο πιο ζεστό το περιβάλλον, τόσο μεγαλύτερες απαιτήσεις σε υγρά. Η EFSA όρισε μια επαρκή πρόσληψη στα 2 λίτρα την ημέρα για τις γυναίκες και τα 2,5 λίτρα για τους άνδρες, θεωρώντας μια μέτρια σωματική δραστηριότητα και μέτρια εξωτερική θερμοκρασία. Η σύσταση αυτή περιλαμβάνει το νερό που μπορεί να προσληφθεί από όλα τα ποτά και τα τρόφιμα που καταναλώνει το άτομο.

Συμβουλές με βάση τα τρόφιμα

Για να έχουν νόημα στους καταναλωτές οι DRVs, θα πρέπει να μεταφραστούν σε χρήσιμες συμβουλές για το τι είδους τρόφιμα θα πρέπει να καταναλώνονται, σε ποιες ποσότητες και σε τι αναλογίες. Τέτοιου είδους διαιτητικές οδηγίες, με βάση τα τρόφιμα, θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τυχόν πολιτιστικές διαφορές στη διαιτητική πρόσληψη που εντοπίζονται σε μια περιοχή ή χώρα, να είναι πρακτικές και να παρέχουν ξεκάθαρες συστάσεις για το είδος του διαιτητικού προτύπου που θα συμβάλλει στη διατήρηση της καλής υγεία και την πρόληψη των σχετικών με τη διατροφή νοσημάτων. Ακόμα υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με το ποια είναι η βέλτιστη διαιτητική πρόσληψη των υδατανθράκων (ιδιαιτέρως των σακχάρων), των ινών και των λιπιδίων. Συνεπώς, αναμένουμε κάποιες τροποποιήσεις στις τρέχουσες συστάσεις στο μέλλον, όσο θα προκύπτουν ισχυρότερα δεδομένα για τη σχέση μεταξύ δίαιτας και υγείας.

Αναφορές

Reports of the scientific committee for food (1993). 31st series. Nutrient and energy intakes for the European community. European Commission. Luxembourg. Διαθέσιμο στο: http://ec.europa.eu/food/fs/sc/scf/out89.pdf

EFSA sets European dietary reference values for nutrient intakes. Διαθέσιμο στο: http://www.efsa.europa.eu/en/press/news/nda100326.htm?wtrl=01

EFSA panel on dietetic products, nutrition and allergies (2010) Scientific opinion on dietary reference values for carbohydrates and dietary fibre. EFSA Journal 8(3):1462. Διαθέσιμο στο http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/1462.htm

EFSA panel on dietetic products, nutrition and allergies (2010) Scientific opinion on dietary reference values for fats, including saturated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids and cholesterol. EFSA Journal 8(3):1461. Διαθέσιμο στο: http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/1461.htm

Food Standards Agency (2002). McCance and Widdowsons’s The Composition of Foods, 6th summary edition. Cambridge: Royal Society of Chemistry.

EFSA panel on dietetic products, nutrition and allergies (2010) Scientific opinion on dietary reference values for water. EFSA Journal 8(3):1459. Διαθέσιμο στο: http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/1459.htm

EFSA panel on dietetic products, nutrition and allergies (2010) Scientific opinion on establishing food-based dietary guidelines. EFSA Journal 8(3):1460. Διαθέσιμο στο: http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/1460.htm

Μετάφραση:

http://www.eufic.org/article/en/page/FTARCHIVE/artid/New-nutrition-guidelines-Europe-halfway-there/