Ο Ελληνικός Σύλλογος Υποστήριξης Ασθενών με Οστεοπόρωση μας ενημερώνει σχετικά με την σκελετική υγεία:

1.Τι είναι η οστεοπόρωση;

Οστεοπόρωση είναι το νόσημα που χαρακτηρίζεται από την ελάττωση της αντοχής του οστού, με αποτέλεσμα τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης και των άκρων.

Το οστεοπορωτικό κάταγμα θεωρείται παγκοσμίως η δεύτερη αιτία σωματικής ανικανότητας και θνητότητας.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται:

Κάθε χρόνο καταγράφονται 1,6 εκατομμύρια κατάγματα στο ισχίο.

Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2050 το νούμερο αυτό μπορεί να φτάσει μεταξύ του 4,5 με 6,3 εκατομμύρια

Στην Ελλάδα περίπου 15.000 άτομα σπάνε κάθε χρόνο το μηριαίο οστό. Η θνητότητα των ατόμων αυτών τα 2 πρώτα χρόνια μετά την εγχείρηση φτάνει το 30%.

Υπολογίζεται ότι 2 στα 3 κατάγματα της σπονδυλικής στήλης δεν λαμβάνουν ιατρική αγωγή.

Γυναίκες οι οποίες έχουν πάθει σπονδυλικό κάταγμα βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο για επιπρόσθετο κάταγμα μέσα στον επόμενο χρόνο.

2.Τι είναι η οστεοπενία;

Οστεοπενία είναι μια μετρίου βαθμού μείωση της οστικής πυκνότητας, η οποία ανάλογα με την ηλικία και τη παρουσία άλλων παραγόντων κινδύνου για κάταγμα, μπορεί να χρειάζεται φαρμακευτική αντιμετώπιση.

3.Τί είναι η Κορυφαία Οστική Πυκνότητα;

Είναι η μέγιστη οστική μάζα η οποία χαρακτηρίζει το σκελετό με την ολοκλήρωση της ανάπτυξης. Συνήθως ο άνθρωπος φθάνει στην κορυφαία οστική πυκνότητα από 20 έως 30 ετών.

4.Πως γίνεται η διάγνωση της οστεοπόρωσης;

Η μόνη εξέταση με την οποία γίνεται νωρίς η διάγνωση της οστεοπόρωσης είναι η μέτρηση της οστικής πυκνότητας. Είναι μια απλή, ακίνδυνη και ανώδυνη εξέταση η οποία καλύπτεται από όλα τα ασφαλιστικά ταμεία.

Όλες οι γυναίκες άνω των 65 ετών και όλοι οι άνδρες άνω των 70 ετών πρέπει να κάνουν μέτρηση οστικής πυκνότητας. Επίσης, μέτρηση θα πρέπει να κάνουν και τα άτομα οποιασδήποτε ηλικίας που έχουν υποστεί οστεοπορωτικό κάταγμα ή έχουν αυξημένους παράγοντες κινδύνου.

5.Σε ποιά ηλικία να ξεκινήσω τον έλεγχο της οστικής πυκνότητας;

Κατά κανόνα ο έλεγχος συνιστάται σε όλες τις γυναίκες κατά την εμμηνόπαυση και στους άνδρες μετά την ηλικία των 70 ετών. Μια μέτρηση οστικής πυκνότητας καλό θα ήταν να γίνεται και πριν την εμμηνόπαυση για λόγους σύγκρισης μετεμμηνοπαυσιακά.Επίσης, ανάλογα με την παρουσία παραγόντων κινδύνου π.χ. κάταγμα χαμηλής βίας, λήψη κορτιζόνης, κλπ ο έλεγχος για ύπαρξη οστεοπόρωσης πραγματοποιείται ανεξα-

ρτήτως ηλικίας

6.Έχουν και οι νέοι κίνδυνο να πάθουν οστεοπόρωση;

Πρόσφατες έρευνες αποκαλύπτουν πως η οστεοπόρωση δεν είναι ένα πρόβλημα που αφορά αποκλειστικά την τρίτη ηλικία. Η οστεοπόρωση μπορεί να πλήξει και νεαρά άτομα, όταν υπάρχουν διατροφικά προβλήματα, συστηματικά νοσήματα π.χ. μεσογειακή αναιμία, νεοπλασίες, λήψη κορτιζόνης κλπ. Σε αυτές τις περιπτώσεις επιβάλλεται ο έλεγχος για παρουσία οστεοπόρωσης.

7.Υπάρχει οστεοπόρωση και στους άνδρες;

Ναι, και οι άνδρες πάσχουν από οστεοπόρωση και ισχύουν οι ίδιοι παράγοντες κινδύνου με τις γυναίκες για οστεοπορωτικό κάταγμα. Σύμφωνα με τα ποσοστά που δίνει το Διεθνές Ίδρυμα Οστεοπόρωσης σε παγκόσμια κλίμακα 1 στις 3 γυναίκες και 1 στους 5 άντρες πάσχει από οστεοπόρωση.

8.Πως μπορώ να προλάβω την οστεοπόρωση;

Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία ειδικά κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, που γίνεται το «κτίσιμο» του σκελετού. Η επαρκής πρόσληψη γαλακτοκομικών, βιταμίνης D καθώς και η άθληση αποτελούν τους βασικότερους παράγοντες για γερό σκελετό.

9.Ποιοί είναι οι “παράγοντες κινδύνου”;

• Κληρονομικότητα
• Πρόωρη εμμηνόπαυση
• Χαμηλό σωματικό βάρος
• Πρωτοπαθής αμηνόρροια
• Χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
• Κάπνισμα
• Ανεπαρκής πρόσληψη βιταμίνης D
• Χαμηλή οστική πυκνότητα
• Ακινητοποίηση – έλλειψη άσκησης
• Λήψη ορισμένων φαρμάκων π.χ. Κορτιζόνης
• Ύπαρξη ορισμένων ασθενειών π.χ.σακχαρώδης διαβήτης
• Προηγούμενο ιστορικό κατάγματο

10.Επηρεάζει το βάρος μου την υγεία των οστών;

Έχει διαπιστωθεί ότι γυναίκες που έχουν χαμηλό σωματικό βάρος παρουσιάζουν σημαντική μείωση της οστικής πυκνότητας, κυρίως στο ισχίο και στην σπονδυλική στήλη καθώς και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπορωτικών καταγμάτων.

O τρόπος με τον οποίο το χαμηλό σωματικό βάρος δρα αρνητικά στην οστεοπόρωση διερευνάται από τους ειδικούς. Φαίνεται ότι:

• Oι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες παράγουν οιστρογόνα στα λιποκύτταρα. Τα οιστρογόνα δρουν προστατευτικά στα οστά μας για το λόγο αυτό οι υπέρβαρες γυναίκες έχοντας περισσότερα λιποκύτταρα παράγουν και περισσότερα οιστρογόνα και επομένως πλεονεκτούν έναντι των αδύνατων γυναικών.

• Tα επιπλέον κιλά ασκούν μηχανική φόρτιση στα οστά μας και τα οποία για να ανταποκριθούν στις ανάγκες στήριξης και δραστηριότητας του υπέρβαρου ατόμου φροντίζουν για τη διατήρηση της πυκνότητας τους.

• O λιπώδης ιστός που έχουν περισσότερο ανεπτυγμένα τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα σε σχέση με τα αδύνατα άτομα αντίστοιχης ηλικίας και φύλου, προστατεύει τα οστά καθώς λειτουργεί σαν «προστατευτικό μαξιλαράκι» στο ισχίο κατά τις πτώσεις μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο η πτώση να οδηγήσει σε κάταγμα.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως θα πρέπει να ξεφεύγουμε από το φυσιολογικό μας βάρος.

11.Τί ισχύει για την βιταμίνη D;

Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για την απορρόφηση του ασβεστίου. Αρκεί λίγη έκθεση στον ήλιο ώστε να συνθέσει ο οργανισμός μας αυτή την πολύτιμη βιταμίνη. Ακόμη, να προτιμάμε τα μικρά ψάρια που τρώγονται με τα κόκαλα και τα όσπρια και τα λαχανικά με σκουροπράσινο χρώμα.

Από έρευνα του Ελληνικού Συλλόγου Υποστήριξης Ασθενών με Οστεοπόρωση διαπιστώθηκε ότι παρόλο που η Ελλάδα είναι χώρα με μεγάλη ηλιοφάνεια, πράγμα που ευνοεί τη σύνθεση της βιταμίνης D, το 61% των Ελληνίδων δεν εκτίθεται στον ήλιο.

12. Εκτός από τα γαλακτοκομικά, τι άλλο θα πρέπει να προσέχω που σχετίζεται με την οστεοπόρωση;

Έχει βρεθεί ότι το προτεινόμενο διαιτολόγιο για την καλή σκελετική υγεία θα πρέπει να είναι πλούσιο σε ασβέστιο και εάν είναι εφικτό σε βιταμίνη D. Παράλληλα θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από ποικιλία, μέτρο και ισορροπία προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι λαμβάνουμε ικανοποιητικές ποσότητες από όλα τα θρεπτικά συστατικά τα οποία δεν είναι μεν πρώτης γραμμής σε ότι αφορά την πρόληψη της οστεοπόρωσης, φαίνεται όμως ότι διαδραματίζουν και αυτά ρόλο στη σκελετική μας υγεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ομάδα των φρούτων και λαχανικών όπου έχει βρεθεί ότι χάρη στις αντιοξειδωτικές ιδιότητες της και χάρη στην περιεκτικότητα της σε βιταμίνες και μέταλλα δρα θετικά στη σκελετική μας υγεία.

13.Υπάρχουν τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο εκτός από τα γαλακτοκομικά;

Το ασβέστιο βρίσκεται σε ποικιλία τροφίμων, όμως οι περισσότερες πηγές τροφίμων εκτός γαλακτοκομικών, περιέχουν περιορισμένη ποσότητα ασβεστίου και το περιεχόμενο σε αυτές ασβέστιο απορροφάται σε μικρότερο ποσοστό από τον οργανισμό μας. Εξαίρεση στον κανόνα αυτό αποτελούν τα κραμβοειδή λαχανικά (π.χ. μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο, λαχανάκια Βρυξελλών) που περιέχουν μικρές ποσότητας ασβεστίου αλλά το περιεχόμενο ασβέστιο σε αυτά απορροφάται σε μεγάλο ποσοστό καθώς και τα πλούσια σε ασβέστιο εμφιαλωμένα νερά.

14. Έχω δυσανεξία στην λακτόζη, από ποια τρόφιμα μπορώ να λάβω ασβέστιο;

Τα άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη μπορούν να προσλάβουν ασβέστιο μέσω των τυριών. Ιδιαίτερα πλούσια σε ασβέστιο είναι τα κίτρινα τυριά, είτε τα ευρωπαϊκού τύπου όπως το ένταμ, η παρμεζάνα αλλά και τα ελληνικά τυριά, όπως η γραβιέρα και το κεφαλοτύρι καθώς και τα ημιαποβουτυρωμένα τυριά. Επιπλέον, μπορούν να δοκιμάσουν, εάν ανέχονται, την πρόσληψη μικρής ποσότητας γιαουρτιού καθώς και να δοκιμάσουν γάλα χαμηλό σε λακτόζη.

15.Με αυξημένη χοληστερίνη μπορώ να τρώω γαλακτοκομικά;

Ναι, είναι σημαντικό να λαμβάνουμε τη συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου και για το σκοπό αυτό μπορούμε να χρησιμοποιούμε γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά (γάλα 1%, γιαούρτι 2% και κίτρινα ημιαποβουτυρωμένα τυριά).

16.Δρα αρνητικά ο καφές στην υγεία των οστών μας;

Κατά το παρελθόν η επιστημονική κοινότητα θεωρούσε ότι η καφεΐνη δρα αρνητικά στην απορροφησιμότητα του ασβεστίου. Τα πιο σύγχρονα όμως ερευνητικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι μόνο η υπερκατανάλωση καφέ δρα αρνητικά στη σκελετική μας υγεία με διαφορετικό μηχανισμό δράσης και όχι μέσω του προαναφερθέντος. Συγκεκριμένα, συστήνεται η πρόσληψη όχι παραπάνω από 4 φλιτζάνια καφέ ημερησίως γιατί μεγαλύτερες ποσότητες αυξάνουν σε μικρό βαθμό τον κίνδυνο εμφάνισης οστεοπορωτικού κατάγματος.

17.Δρα αρνητικά το αλκοόλ στην υγεία των οστών μας;

Η υπερκατανάλωση αλκοόλ δρα αρνητικά στη σκελετική μας υγεία. Φαίνεται ότι τα άτομα με πρόβλημα αλκοολισμού διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν οστεοπορωτικό κάταγμα ισχίου. Δεν υπάρχει όμως ο κίνδυνος αυτός για τους χρήστες που καταναλώνουν αλκοόλ με μέτρο. Μάλιστα, νέα ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι η μικρή κατανάλωση αλκοόλ από το γυναικείο πληθυσμό δρα θετικά στην οστική του πυκνότητα. Για το λόγο αυτό συστήνεται σε όσους καταναλώνουν αλκοόλ να περιορίζονται: οι γυναίκες σε 1 μεζούρα αλκοόλ τη ημέρα και σε 2 μεζούρες οι άντρες. Η 1 μεζούρα αντιστοιχεί σε 330ml μπίρας, 120ml κρασί ή 45ml από κάποιο υψηλόβαθμο οινοπνευματώδες.

18.Να τρώω αλάτι;

Το αλάτι έχει ασβεστιοουρική δράση, δηλαδή όταν καταναλώνουμε πολύ αλάτι, τότε το νάτριο το οποίο περιέχεται στο αλάτι συμπαρασύρει το ασβέστιο κατά την απομάκρυνση του από τους νεφρούς. Άρα συνιστάται με μέτρο η χρήση του.

19. Βοηθά η άσκση στην οστική υγεία;

Η καλή κινητική λειτουργία του αναπτυσσόμενου σκελετού προσφέρει τα απαραίτητα μηχανικά ερεθίσματα στον οστικό μεταβολισμό. Η ευεργετική επίδραση της άσκησης στην αύξηση της οστικής πυκνότητας μπορεί να συνεχισθεί και μετά το τέλος της σκελετικής ανάπτυξης, μέχρι το 30ο έτος της ηλικίας. Η αύξηση είναι εντονότερη όταν γίνεται συνδυασμός άρσης βαρών και αεροβικής γυμναστικής. Η επίδραση της σωματικής αδράνειας στην οστική απώλεια που παρατηρείται μετεμμηνοπαυσιακά έχει δειχθεί κυρίως σε άτομα που έχουν ακινητοποιηθεί ή ζουν καθιστική ζωή.

20..Ποια είδη άσκησης βοηθούν στο να προλάβω και να αντιμετωπίσω την οστεοπόρωση;

Υπάρχουν διάφορα είδη ασκήσεων τα οποία αφορούν σε διαφορετικές κατηγορίες ατόμων. Ο καθένας από εμάς θα πρέπει να επιλέξει την άσκηση, που του ταιριάζει, σύμφωνα με την φυσική του κατάσταση και τις συμβουλές των ειδικών. Οι κατηγορίες των ασκήσεων είναι οι εξής:

• Οι απλές αεροβικές ασκήσεις όπως η ήρεμη βάδιση, το ελαφρύ τρέξιμο (τζόκιν), η ήπια ποδηλασία, ο χορός, η ελαφριά κηπουρική διάρκειας μισής-μιας ώρας, 4 – 7 φορές την εβδομάδα. Αυτές δίνουν στον οργανισμό καρδιο-αναπνευστικά οφέλη, διατήρηση ή βελτίωση της φυσικής μας κατάστασης αλλά και συντήρηση της οστικής μας πυκνότητας.

• Ασκήσεις διατάσεων (4-7 φορές την εβδομάδα). Οι διατάσεις των μυών, δηλ. το «τέντωμα», η «επιμήκυνσή» τους τόσο κατά την προθέρμανση όσο και κατά την αποθεραπεία βοηθούν στο να παραμένει ο κορμός ευλύγιστος, καθώς επίσης και όλα τα μέλη του σώματος. Έτσι, το σώμα μας θα είναι ικανό να δράσει πιο εύκολα σε μεγάλες τροχιές κίνησης, δίχως πόνο, ή τραυματισμό και με ικανότητα διατήρησης σωστής στάσης.

• Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης. Οι ασκήσεις αυτές γίνονται είτε με το ίδιο το βάρος του σώματος, είτε με βαράκια, μηχανήματα και ασκήσεις εδάφους, οι οποίες εκτός των άλλων συνεισφέρουν σημαντικά και στην βελτίωση της σωστής στάσης και ισορροπίας, που είναι απαραίτητη για την αποφυγή καταγμάτων από πτώσεις. Επίσης, οι ασκήσεις αυτές έχουν συνήθως τοπικά αποτελέσματα δηλαδή βελτιώνονται κυρίως τα οστά της περιοχής που ασκείται.. Διακεκριμένη άσκηση της κατηγορίας αυτής είναι η βάδιση (το περπάτημα) με, ή χωρίς βοηθήματα, λόγω της λειτουργικής σημασίας της για την ζωή μας, υπάρχουν όμως εκατοντάδες και με μεγάλη ποικιλία έντασης.

Πηγή:

Ελληνικός Σύλλογος Υποστήριξης Ασθενών με Οστεοπόρωση http://www.osteocare.gr/