Πως επηρεάζει τη διατροφική τους συμπεριφορά
Ο όρος ‘’στρες’’ αναφέρεται στις διαδικασίες που περιλαμβάνουν την αντίληψη, την εκτίμηση και την απάντηση σε επιβλαβή γεγονότα ή ερεθίσματα. Το στρες μπορεί να βιώνεται είτε συναισθηματικά είτε σωματικά, απειλώντας το ευ – ζην του οργανισμού.
Επίσης υπάρχουν και δύο κατηγορίες: το οξύ και το χρόνιο.
- Το οξύ στρες ενεργοποιεί προσαρμοστικές καταστάσεις και υποστηρίζει συμπεριφορικές και ενδοκρινικές αλλαγές που προάγουν:
- την ενεργειακή κινητοποίηση,
- την υψηλή καρδιακή δραστηριότητα,
- την αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
Όλες οι παραπάνω επιπτώσεις χρειάζονται ενεργειακή κατανάλωση, καταστέλλοντας την όρεξη για φαγητό και τελικά την ενεργειακή πρόσληψη.
- Το χρόνιο στρες προάγει την ινσουλινο – αντίσταση και επηρεάζει ορμόνες και νευροπεπτίδια που σχετίζονται με την όρεξη.
Παράλληλα, προωθείται η κοιλιακή εναπόθεση λίπους και η κατανάλωση ενεργειακά πυκνών τρόφιμων υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος και σάκχαρα εν συγκρίσει με την κατάσταση του οξέος στρες.
Tο παρατεταμένο στρες οδηγεί σε φθορά των ρυθμιστικών συστημάτων, προκαλώντας βιολογικές αλλαγές πως μειώνουν τις προσαρμοστικές διαδικασίες και αυξάνει την επιρρέπεια στις ασθένειες, όπως επίσης συνδέεται με το άγχος, την κατάθλιψη, το θυμό, την απάθεια και την αποξένωση, συναισθήματα πολύ στενά συνδεδεμένα με την εφηβεία.
Η ενεργειακή πρόσληψη, με την επιρροή του στρες, μπορεί κατά 40% να αυξηθεί, κατά 40% μπορεί να μειωθεί και περίπου στο 20% των ανθρώπων μένει ανέπαφη.
Συνήθως, τα κοινά χαρακτηριστικά των τροφίμων που προτιμώνται σε συνθήκες στρες είναι:
- Υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος και σάκχαρα.
Η επιλογή τέτοιων τροφίμων βοηθά στη βελτίωση της διάθεσης και στη μείωση του στρες. Μην ξεχνάτε πως δεν είναι τυχαίο ότι η συναισθηματική κατάσταση και η τροφική επιλογή είναι δύο έννοιες συνδεδεμένες από την βρεφική ηλικία, αφού η πέψη γλυκών ή λιπαρών τροφίμων ηρεμεί τα βρέφη και καταπραΰνει το κλάμα και τον πόνο.
Οι έφηβοι καθημερινά βομβαρδίζονται από στρεσογόνους παράγοντες σχετικούς με:
- ακαδημαϊκές υποχρεώσεις τους,
- προσδοκίες για αριστεία από τους γονείς και τους δασκάλους,
- αντιπαραθέσεις με τους γονείς και τους φίλους
- πειράγματα από τους συνομηλίκους.
Επίσης στην εφηβεία, η αντίδραση στο στρες είναι αυξημένη, λόγω του ότι οι νέοι είναι πιο ευσυνείδητοι και ευαίσθητοι. Ταυτόχρονα, απομακρύνονται από τους γονείς τους σε μια προσπάθεια να νοιώσουν ανεξάρτητοι και να αποκτήσουν την προσωπική τους ταυτότητα.
Στρες και Καρδιαγγειακός κίνδυνος κατά την εφηβεία
Το στρες μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην πνευματική και σωματική υγεία των παιδιών και των εφήβων, με αποτέλεσμα ψυχολογικές και συναισθηματικές διαταραχές όπως και την προώθηση των καρδιαγγειακών.
- Υπάρχουν ενδείξεις πως το στρες (και το σωματικό) που βιώνεται κατά την παιδική και εφηβική ηλικία είναι σημαντικός προδιαθεσικός παράγοντας για καρδιαγγειακά μετέπειτα, μιας και σχετίζονται με δείκτες φλεγμονής και την ανάπτυξη αθηρογέννεσης.
- Η συμπεριφοριστική επιρροή του στρες στην καρδιαγγειακή υγεία εστιάζεται στην αλλαγή της συμπεριφοράς για τον έλεγχο του σωματικού βάρους.
- Ταυτόχρονα, το στρες προάγει τα καρδιαγγειακά προωθώντας την τροφική επιλογή ενεργειακά πυκνών τροφίμων, οδηγώντας σε αύξηση της ενεργειακής πρόσληψης ή/και σε μείωση της προθυμίας για σωματική δραστηριότητα.
Το στρες δεν είναι αθώο σε καμία ηλικία και πόσο μάλλον στην εφηβεία που είναι η περίοδος που κατ΄ εξοχήν τα άτομα προσπαθούν να διαμορφώσουν χαρακτήρα και υιοθετούν διατροφικές συμπεριφορές που τους ακολουθούν και στην ενήλικη ζωή τους. Το οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον πρέπει να έχουν υποστηρικτικό ρόλο, να τους παρέχουν πληροφόρηση και να τους δίνουν το χώρο να κάνουν τις επιλογές τους ως αυτόνομες και αυτάρκεις προσωπικότητες.
Πηγές:
- Yau YH, Potenza MN, Stress and eating behaviors., Minerva Endocrinol. 2013 Sep;38(3):255-67
- Roemmich JN et. al., Stress, behavior, and biology: risk factors for cardiovascular diseases in youth., Exerc Sport Sci Rev. 2014 Oct;42(4):145-52
Γράφει για το NutriNews.gr η Μαρία Μεντζέλου, Πτυχιούχος Τμήματος Επιστήμης Διαιτολογίας – Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Τηλ. 6984515475, email: maria.mentzelou@hotmail.com