Οι χορτοφαγικές διατροφές μπορούν να κατηγοριοποιηθούν βάση των ζωικής προέλευσης προϊόντων που επιτρέπονται (γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγό ή μόνο γαλακτοκομικά προϊόντα ή μόνο αυγό).
Γενικά, οι μελέτες που έχουν γίνει σε χορτοφάγους και vegan έδειξαν πολλαπλά θετικά οφέλη, όπως μειωμένο κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκία και καρδιαγγειακά. Ωστόσο, εξαιτίας του περιορισμού των τροφικών επιλογών, πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή για συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά, παραδείγματος χάριν:
- πρωτεΐνη,
- ασβέστιο,
- βιταμίνη D,
- βιταμίνη Β12, ιώδιο και
- Ω – 3 λιπαρά οξέα.
Στα παιδιά αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό να ληφθεί υπόψιν αφού οι απαιτήσεις σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά είναι υψηλότερες και συνεπώς έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από ότι οι ενήλικες για την εκδήλωση ανεπαρκειών.
Διαιτητική πρωτεΐνη: Παρέχει στα παιδιά τα απαραίτητα αμινοξέα για τη σύνθεση πρωτεϊνών και άλλων ουσιών όπως ορμονών και νευροδιαβιβαστών. Να σημειωθεί ότι το προφίλ των αμινοξέων φυτικής προέλευσης είναι μικρότερης ποιότητας σε σχέση με της ζωικής.
Σίδηρος: Ο σίδηρος είναι πολύ σημαντικός στα πρώτα χρόνια ζωής των παιδιών, αφού είναι βασικός για την ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος. Ο μηχανισμός δράσης του είναι μέσα από τη συμμετοχή του στη μυελίνωση, στη λειτουργία των νευροδιαβιβαστών ή στη δημιουργία δενδριτών στον ιππόκαμπο.
Ασβέστιο και Βιταμίνη D: Βασικό θρεπτικό συστατικό για την εξασφάλιση της υγειούς ανάπτυξης των οστών είναι το ασβέστιο – βέβαια ο μεταβολισμός του ρυθμίζεται από τη βιταμίνη D, για αυτό είναι καίριας σημασίας για τη διατήρηση της υγείας των οστών.
Βιταμίνη Β12: Στα έμβρυα και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 μπορεί να προκαλέσει ανεπαρκή ανάπτυξη, κινητικά προβλήματα και καθυστερημένη ανάπτυξη.
Ιώδιο: Η ανεπάρκεια ιωδίου προκαλεί μη επαρκή παραγωγή της θυρεοειδικής ορμόνη και για αυτό και για αυτό υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένου της διαταραγμένης πνευματικής ανάπτυξης και καθυστερημένης φυσιολογικής ανάπτυξης.
Ω – 3 λιπαρά οξέα: Συμμετέχουν στην οπτική και γνωσιακή ανάπτυξη και παράλληλα διερευνάται η σχέση του με την αρτηριακή πίεση και την ανοσολογική απάντηση.
Μέχρι τώρα, όπως φαίνεται και από τα αποτελέσματα της ανασκόπησης δεν μπορούν να βγουν ξεκάθαρα συμπεράσματα.
Πιο συγκεκριμένα:
Ανάπτυξη: Η πλειοψηφία των μελετών που σχετίζονται με το βάρος, το ύψος και των ανθρωπομετρικών δεικτών σε έμβρυα, παιδιά και εφήβους ήταν παρόμοια είτε ακολουθούσαν είτε όχι χορτοφαγική διατροφή. Μειονέκτημα αποτελεί ωστόσο η μείωση της ποικιλίας σε τρόφιμα και ομάδες τροφίμων.
Ακόμα για τη παχυσαρκία πολύ σημαντικό είναι να δοθεί βάση στο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, μιας και συνδέεται πολύ ισχυρά με την παιδική παχυσαρκία.
Τα οφέλη των διατροφών που είναι βασισμένων σε φυτικής προέλευσης τρόφιμα οφείλονται στην υψηλή κατανάλωση λαχανικών, φρούτων και νερού, με αποτέλεσμα να διατηρούν μειωμένη την καθημερινή ενεργειακή πρόσληψη.
Βιταμίνη D και υγεία των οστών: Μιας και οι κυριότερες διαιτητικές πηγές της βιταμίνης D είναι ζωικής προέλευσης, οι vegetarian και ακόμα περισσότερο οι vegan βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο μειωμένης πρόσληψης βιταμίνης D. Παράλληλα, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η ηλιακή έκθεση και ίσως η συμπληρωματική χορήγηση της βιταμίνης D να έχει αξία όχι μόνο στα έμβρυα, αλλά και στα παιδιά και στους εφήβους.
Σίδηρος: Η ανεπάρκεια σιδήρου είναι η πιο κοινή ανεπάρκεια σε μικροθρεπτικά παγκοσμίως με κυριότερη πηγή σιδήρου το κρέας και επιπροσθέτως βοηθάει την απορρόφηση του σιδήρου από άλλες πηγές. Μπορεί να έχει παρατηρηθεί ότι παρόμοιες ή υψηλότερη είναι η πρόσληψη σε παιδιά που ακολουθούν χορτοφαγική δίαιτα σε σχέση με τα παιδιά που δεν ακολουθούν. Να σημειωθεί όμως ότι η πρόσληψη σιδήρου, δεν αντικατοπτρίζει τα επίπεδα σιδήρου.
Ιώδιο: Το ιώδιο είναι ζωτικής σημασίας επειδή είναι βασικό για τη βέλτιστη φυσιολογική και νευρολογική ανάπτυξη των εμβρύων, παιδιών και εφήβων, με το επιτραπέζιο αλάτι, τα ψάρια και τα θαλασσινά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα να είναι πολύ καλές πηγές.
Βιταμίνη Β12: Στις vegan διατροφές, ο κίνδυνος ανάπτυξης ανεπάρκειας είναι μεγαλύτερος σε σχέση με τις χορτοφαγικές, λόγω της ακόμα μικρότερης τροφικής επιλογής – συγκεκριμένα, η Β12 βρίσκεται στο κρέας και σε ζωικά προϊόντα. Το συμπλήρωμα Β12 είναι πολύ συνηθισμένο στα παιδιά και τους εφήβους.
Μπορεί να μην υπάρχουν ακόμα τα ερευνητικά δεδομένα που θα μας οδηγήσουν στην εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, αλλά οι διατροφικές ανεπάρκειες είναι πιο πιθανό να υπάρχουν σε παιδιά μικρότερων των 4 χρόνων. Επίσης, τα οφέλη στην υγεία των χορτοφαγικών διατροφών δεν είναι ακόμα αξιοσημείωτα και χρειάζεται εκτεταμένη μελέτη κλινικών δεικτών για να βγουν κατευθυντήριες οδηγίες.
Πηγές:
Schürmann S, Vegetarian diets in children: a systematic review., Eur J Nutr. 2017 Aug;56(5):1797-1817
Μαρία Μεντζέλου, Διατροφολόγος – Διαιτολόγος B.Sc., Μ.Sc. στην Κλινική Διατροφή, Τηλέφωνο: 6984515475, E-mail: maria.mentzelou@hotmail.com