Για να καταφέρεις να πεις ότι ακολουθείς μια ισορροπημένη διατροφή πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η επιλογή και κατανάλωση των συσκευασμένων τροφίμων. Καίριος είναι ο ρόλος μιας πολύ συνηθισμένης στρατηγικής μάρκετινγκ – των διατροφικών ισχυρισμών – και πώς σχετίζονται με το διατροφικό προφίλ του τι οι καταναλωτές αγοράζουν και τελικά τρώνε.
Οι διατροφικοί ισχυρισμοί – ορίζονται ως κάθε ισχυρισμός που χαρακτηρίζει το επίπεδο ενός θρεπτικού συστατικού του τροφίμου, όπως «χαμηλό σε ζάχαρη» ή «υψηλό σε φυτικές ίνες» – μπορούν να αλλάξουν τις αντιλήψεις, τις γνώσεις και τη συμπεριφορά των καταναλωτών.
Σημαντικό είναι ότι φαίνεται ότι τα προϊόντα με ισχυρισμό χαμηλής περιεκτικότητας κάποιου συστατικού (π.χ. λίπος, νάτριο, χοληστερόλη) έχουν αυξηθεί σαν απάντηση της βιομηχανίας τροφίμων στην αυξανόμενη συνείδηση των καταναλωτών σε θέματα υγείας και ανησυχίας τους για τη διατήρηση σωματικού βάρους.
Τέτοιου είδους προϊόντα δε σημαίνει ότι είναι πιο υγιεινά, αλλά ότι είναι «λιγότερο ανθυγιεινά» μέσα σε μια κατηγορία ανθυγιεινών τροφίμων. Γενικά, τα ροφήματα είχαν υψηλότερο επιπολασμό μειωμένης ή καθόλου περιεκτικότητας θρεπτικού συστατικού από ότι σε άλλα τρόφιμα. Βέβαια, αυτή η κατηγορία συσκευασμένων τροφίμων όσο και ροφημάτων δε σημαίνει απαραιτήτως ότι έχουν συνολικά καλύτερο διατροφικό προφίλ ή ακόμα καλύτερο για το συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό που γίνεται λόγος, σε σχέση με τρόφιμα της ίδιας κατηγορίας που δεν έχουν κάποιον ισχυρισμό.
- Παραδείγματος χάριν, σε προϊόντα που είναι γνωστά ότι είναι υψηλής συγκέντρωσης σε κάποιο συστατικό είναι περισσότερο πιθανό να υπάρχουν προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας ή ελεύθερα σε αυτό. Έτσι, ένα μπισκότο χαμηλής περιεκτικότητας σε σάκχαρα, μπορεί να περιέχει λιγότερα σάκχαρα από ότι η συνηθισμένη εκδοχή του μπισκότου, αλλά περισσότερα σάκχαρα από ότι άλλα μπισκότα ή τρόφιμα άλλων κατηγοριών.
- Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τα δημητριακά, μιας και εκείνα που θεωρούνται μειωμένων θερμίδων, στην πραγματικότητα μπορεί να έχουν μέση ενεργειακή πυκνότητα από άλλα χωρίς κάποιο ισχυρισμό ή έχουν διαφορετικό διατροφικό ισχυρισμό.
- Παρόμοια, το ίδιο ισχύει και με τους έτοιμους χυμούς που έχουν ισχυρισμό χαμηλών σακχάρων μπορεί να έχουν μέση πυκνότητα σακχάρων υψηλότερη σε σχέση με άλλους χυμούς με διαφορετικούς ισχυρισμούς ή χωρίς κανέναν ισχυρισμό.
- Αλμυρά σνακ με ισχυρισμό χαμηλής περιεκτικότητας νατρίου συνδεόταν με υψηλή μέση ενεργειακή πυκνότητα και συνολικού λίπους σε σχέση με άλλα που είτε έχουν είτε όχι ισχυρισμό.
- Τα έτοιμα αθλητικά ποτά, το τσάι και τα καφεϊνούχα ροφήματα με χαμηλό νάτριο έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα θερμίδων, σακχάρων και λίπους σε σχέση με άλλα της ίδιας κατηγορίας που είτε έχουν είτε όχι ισχυρισμό.
Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι τα τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος προωθούν το μεγαλύτερο μέγεθος μερίδας και τη μειωμένη ύπαρξη ενοχών, οδηγώντας τελικά τους καταναλωτές σε υπερκατανάλωση αυτών των τροφίμων. Επίσης, τέτοια προϊόντα πιθανόν να μη οδηγούν σε περισσότερο θρεπτικές διατροφές.
Τα κατώφλια που έχουν οριστεί για κάθε συστατικό χρησιμοποιήθηκαν για να καθορίσουν αν ο ισχυρισμός που μπορεί να γίνει καθορίζεται από σχετικά τρόφιμα αναφοράς του ίδιου τύπου ή από την ίδια κατηγορία – χωρίς όμως να είναι απόλυτα τα κατώφλια για όλα τα προϊόντα και κατηγορίες.
Στην πραγματικότητα, αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι σε μερικές περιπτώσεις τα προϊόντα που τείνουν να είναι υψηλά σε θερμίδες, νάτριο, σάκχαρα ή λίπος ίσως είναι πιο πιθανό να έχουν ισχυρισμό μειωμένης περιεκτικότητας ή ελεύθερα για κάποιο από αυτά τα συστατικά. Αυτού του είδους η στρατηγική μπορεί να είναι παραπλανητική για τους καταναλωτές, μιας και για αυτούς είναι πιο δύσκολο να συμπεράνουν αν το τρόφιμο είναι πραγματικά χαμηλό στο συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό.
Βιβλιογραφία:
- Taillie LS et.al, No Fat, No Sugar, No Salt . . . No Problem? Prevalence of “Low-Content” Nutrient Claims and Their Associations with the Nutritional Profile of Food and Beverage Purchases in the United States, J Acad Nutr Diet. 2017 Sep;117(9):1366-1374.e6.
Γράφει ηΜαρία Μεντζέλου, Διατροφολόγος – Διαιτολόγος B.Sc., Μ.Sc. στην Κλινική Διατροφή, Τηλέφωνο: 6984515475, E-mail: maria.mentzelou@hotmail.com