Κατάσταση Βάρους και Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1

Ο Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 ποτέ δεν είχε συνδεθεί ιδιαίτερα με την πρόσληψη σωματικού βάρους και τον κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας˙ ωστόσο τα επίσημα στοιχεία αναφέρουν πως:

• το 50% των ενηλίκων και το 36% των εφήβων είναι υπέρβαροι/παχύσαρκοι και
• τα κορίτσια/γυναίκες με σακχαρώδη τύπου 1 είναι πιο επιρρεπείς να αυξήσουν το σωματικό τους βάρος σε σχέση με τα αγόρια/άνδρες.

Είναι γνωστό πως η συνεπής ινσουλινοθεραπεία μπορεί να προσφέρει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα όσον αφορά:

• τον γλυκαιμικό έλεγχο και
• τη μείωση των μακροχρόνιων επιπλοκών του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1.

Η ποσότητα της ινσουλίνης που χρειάζεται προκειμένου να επιτευχθούν τα παραπάνω αυξάνεται:

• κατά τη διάρκεια της εφηβείας,
• την αυξημένη διάρκεια του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και
• με την αύξηση της ηλικίας.

Βέβαια, η αύξηση των αναγκών του οργανισμού για ινσουλίνη είναι συνδεδεμένη με:

• την εμφάνιση περισσότερων επιπλοκών,
• την πρόσληψη σωματικού βάρους και
• τελικά με το πέρασμα του χρόνου την αύξηση της κατηγοριοποίησης του σωματικού βάρους, λόγω της αναβολικής και λιπογεννητικής δράσης της ινσουλίνης.

Χαρακτηριστικά και συνήθειες του τρόπου ζωής

Οι νέοι με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 που παραλείπουν:

• το πρωινό γεύμα και
• το βραδινό τους

είναι πιο πιθανό να γίνουν υπέρβαροι.

Παράλληλα, σε οικογένειες που υπάρχει έστω ένα παιδί με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 έχει φανεί πως υπάρχει σημαντική σύνδεση της κατάστασης σωματικού βάρους των γονιών με εκείνη του παιδιού.

Ακόμα τα αγόρια που μένουν σε γειτονιές ή πηγαίνουν σχολείο σε γειτονιές με αυξημένα ταχυφαγεία (fast– food), τρώνε πιο συχνά από εκεί.

Σχετικά με την παρακολούθηση τηλεόρασης αξίζει να τονιστούν δύο παρατηρήσεις:

1. Οι νέοι με διαβήτη τύπου 1 καταναλώνουν περισσότερα γραμμάρια λίπους στα γεύματα τους κατά τη διάρκεια που παρακολουθούν τηλεόραση σε σχέση με εκείνους που δεν βλέπουν και
2. Τα κορίτσια με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 που παρακολουθούν αρκετές ώρες τηλεόραση έχουν περισσότερες πιθανότητες να γίνουν υπέρβαρες και να έχουν ένα λιγότερο υγιές μεταβολικό προφίλ.

Εμπόδια στην απώλεια βάρους

1. Εστίαση στο φαγητό και διαιτητικός περιορισμός

Έχει παρατηρηθεί πως ο αυξημένος διαιτητικός περιορισμός στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 συνδέεται με μη καλή γλυκαιμική ρύθμιση. Ακόμα, ο συνεχής περιορισμός συνδέεται με επεισόδια υπερφαγίας όταν το άτομο χάσει την αίσθηση του ελέγχου, γεγονός το οποίο μπορεί να συμβάλλει σε διαταραγμένες διαιτητικές συμπεριφορές και αδηφαγικά επεισόδια. Τέλος, είναι πιθανό πως η αλλαγή από μια άκαμπτη χορήγηση υδατανθράκων σε ένα πιο ευέλικτο πρόγραμμα καταμέτρησης τους μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη κατανάλωση θερμίδων.

2. Υπογλυκαιμία

Η επαναλαμβανόμενη υπογλυκαιμία και η σύνδεση με την έντονη πείνα και την άδεια του να τρώει κανείς τρόφιμα με αυξημένη περιεκτικότητα ζάχαρης πιθανόν να οδηγήσουν σε υπερφαγία, τύψεις, αιτιολόγηση για υπερφαγικά επεισόδια απαγορευμένων τροφίμων και πιθανώς περισσότερα επεισόδια υπογλυκαιμίας, δημιουργώντας έναν διαιωνιζόμενο από το ίδιο το άτομο κύκλο διαταραγμένων διατροφικών συμπεριφορών που ομοιάζουν με την βουλιμία και τη διαταραχή υπερφαγίας.

Φυσική Δραστηριότητα και Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1

Οι συστάσεις για τα παιδιά και τους εφήβους με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 προτρέπουν για:

Τουλάχιστον 60 λεπτά ημερησίως μέτριας ή έντονης έντασης αεροβική άσκηση με ασκήσεις έντονης έντασης για ενδυνάμωση των μυών και των οστών το λιγότερο 3 φορές την εβδομάδα σε συνδυασμό με την προσαρμογή του σχήματος ινσουλίνης στις παραπάνω δραστηριότητες, καθώς και των γευμάτων/σνακ με σκοπό την αποφυγή της υπογλυκαιμίας.

Οι συστάσεις για τους ενήλικες με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 προτρέπουν για:

Τουλάχιστον 150 λεπτά εβδομαδιαίως μέτριας ή έντονης έντασης φυσική δραστηριότητα, δηλαδή το λιγότερο 3 μέρες την εβδομάδα αλλά όχι περισσότερες από 2 μέρες συνεχόμενες χωρίς άσκηση.

Τα οφέλη από την άσκηση αφορούν τη βελτίωση:

• του δείκτη μάζας σώματος,
• των τριγλυκεριδίων
• της χοληστερόλης σε παιδιά και εφήβους και
• τη μείωση της ρετινοπάθειας και της μικροαλβουμινουρίας στους ενήλικες.

Βέβαια φαίνεται πως δε μειώνεται σημαντικά η Α1C, πιθανόν λόγω αυξημένης κατανάλωσης τροφής πριν την άσκηση, είτε ως πηγή ενέργειας είτε ως μέσο αποφυγής της υπογλυκαιμίας που μπορεί να προκληθεί από την άσκηση και με πιθανή συνέπεια την επακόλουθη μετά την άσκηση υπεργλυκαιμία.

Εμπόδια στη συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες

Τα πιο σημαντικά εμπόδια για τη συμμετοχή των ατόμων σε αθλητικές δραστηριότητες είναι:

• Ο φόβος της υπογλυκαιμίας (ο πιο κοινός λόγος) σε όλες τις ηλικιακές ομάδες
• Η έλλειψη ελεύθερου χρόνου και οι αυξημένες απαιτήσεις στη δουλειά είναι συχνά εμπόδια ενηλίκων και γονιών.
• Η έλλειψη κινητοποίησης και η ντροπή που μπορεί να νοιώθουν σχετικά με το βάρος τους,
• Η έλλειψη πρόσβασης σε γυμναστήριο και
• Η έλλειψη της υποστήριξης από τον κοινωνικό περίγυρο προκειμένου να συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες.

Για τα παιδιά και τους εφήβους επιπλέον ισχύουν:

• Η μείωση ή ο αποκλεισμός της αθλητικής εκπαίδευσης από τα σχολεία
• Η συμμετοχή σε καθιστικές εξωσχολικές δραστηριότητες μειώνει το χρόνο συμμετοχής σε αθλητικές δραστηριότητες
• Η μη ρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και οι καιρικές συνθήκες λειτουργούν ως εμπόδια για εκείνα.

Συνεπώς ο βέλτιστος τρόπος για να μπορεί κάποιος που πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 θα πρέπει να:

• Μην παραλείπουν το πρωινό και το βραδινό τους γεύμα
• Να αποφεύγουν την κατανάλωση junk food
• Να προσέχουν τι τρώνε κατά τη διάρκεια που περνούν χρόνο μπροστά από μια οθόνη
• Να αποφεύγουν τους ακραίους διαιτητικούς περιορισμούς και να ακολουθούν ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής βάση των εξατομικευμένων αναγκών τους και του σχήματος ινσουλίνης που ακολουθούν
• Να ενημερωθούν για τους βέλτιστους τρόπους αντιμετώπισης της υπογλυκαιμίας
• Να εντάξουν στην καθημερινότητα τους αεροβική άσκηση και ασκήσεις αντιστάσεων προσαρμόζοντας την ινσουλίνη όπως και τα γεύματα/σνακ.

---

Πηγές:

• Kimberly A. Driscoll et.al, Biopsychosocial Aspects of Weight Management in Type 1 Diabetes: a Review and Next Steps, Curr Diab Rep (2017)
  

  ---

  Γράφει για το NutriNews.gr η Μαρία Μεντζέλου, Πτυχιούχος Τμήματος Επιστήμης Διαιτολογίας – Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Τηλ. 6984515475, email: maria.mentzelou@hotmail.com