Η θετική επίδραση της άθλησης από την παιδική ηλικία είναι πλέον δεδομένη. Πάνω από 10.000 έρευνες αποδεικνύουν την σημασία της ενασχόλησης με τον αθλητισμό από την παιδική ηλικία, τόσο σε φυσιολογικές αποκρίσεις του σώματος όσο του πνεύματος και της ψυχής.
Από την άλλη όμως, η επιτυχία σε πολλά αθλήματα είναι δυνατή μόνο έπειτα από πολλά χρόνια προπόνησης, η οποία ξεκινάει από μικρή ηλικία. Έτσι, οι νεαροί αυτοί αθλητές συμμετέχουν σε προπονήσεις και 10 ωρών εβδομαδιαίως ή κάτι περισσότερο από μια ωρα ημερησίως.

Τα παιδιά που ασχολούνται με τον αθλητισμό δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν όπως οι ενήλικες. Ειδικές απαιτήσεις στην πρόσληψη απαραίτητων θρεπτικών συστατικών , ζητήματα θερμορύθμισης αλλά και η κοινωνική διάσταση της διατροφής πρέπει να ληφθούν υπόψη.

Στο συγκεκριμένο άρθρο στόχος είναι μια γενική επισκόπηση των απαιτήσεων των νεαρών αθλητών. Πάραυτα, δυστυχώς δεν υπάρχει κάποια επίσημη θέση από τους αρμόδιους φορείς ώστε να δοθούν σαφείς συστάσεις.

Ενεργειακές, πρωτεϊνικές και άλλες ανάγκες

Κατά την διάρκεια περιόδων ανάπτυξης υπάρχουν επιπρόσθετες απαιτήσεις σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά που σχετίζονται με την κατασκευή νέων ιστών (πχ πρωτεΐνες, ασβέστιο, σίδηρος). Τα παιδιά βασίζονται περισσότερο σε λίπος ως καύσιμο καθώς έχουν μικρότερες αποθήκες γλυκογόνου και έχουν περιορισμένη ικανότητα γλυκόλυσης.

Οξείες ανισορροπίες ενέργειας και υγρών μπορεί να είναι επιζήμιες τόσο για επιδόσεις όσο για την αποκατάσταση στα διαλύματα. Έτσι, ενισχύεται η άποψη πως μπορεί να υπάρξουν οφέλη από την πρόσληψη υδατανθράκων και υγρών κατά τη διάρκεια της άσκησης, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πιο παρατεταμένης άσκησης.
Τα ποσοστά απορρόφησης υδατανθράκων είναι μάλλον παρόμοια σε παιδιά και ενήλικες οπότε οι συστάσεις για την εξωγενή πρόσληψη είναι σχεδόν ίδιες.

Οι συστάσεις πρωτεϊνικής πρόσληψης για τα παιδιά (γενικός πληθυσμός) είναι ελαφρώς χαμηλότερες από των ενηλίκων (παρ’όλο που βρίσκονται σε περίοδο ανάπτυξης η νεφρική ικανότητα μεταβολισμού είναι ακόμα περιορισμένη). Για τους νεαρούς αθλητές οι ανάγκες είναι σχετικά υψηλότερες πιθανώς προσεγγίζοντας αυτές του γενικού ενήλικου πληθυσμού.

Στην πραγματικότητα, για τους περισσότερους έφηβους που ασχολούνται με τον αθλητισμό είναι ιδιαίτερα δύσκολο να καλυφθούν οι ενεργειακές απαιτήσεις που προκύπτουν τόσο από την ανάπτυξη όσο από το προπονητικό πρόγραμμα.

Εφηβεία και σωματικές αλλαγές

Στις γυναίκες η εφηβεία σχετίζεται αφενός με αύξηση του ύψους και του βάρους αλλά και των επιπέδων σωματικού λίπους. Οι μεταβολές στη μορφή του σώματος δεν είναι πάντα καλά αποδεκτές από τις νεαρές αθλήτριες και το άμεσο κοινωνικό τους περιβάλλον, ιδιαίτερα σε αθλήματα που τα επίπεδα σωματικού λίπους θεωρούνται σημαντικά για την αθλητική απόδοση. Η έντονη προπόνηση σε συνδυασμό με μείωση της ενεργειακής πρόσληψης μπορεί να οδηγήσει σε καθυστέρηση της ανάπτυξης και της σεξουαλικής ωρίμανσης.

Οπότε, προσοχή πρέπει να δοθεί στην διαμόρφωση υγιούς εικόνας σώματος (δηλαδή πώς βλέπει το άτομο τον εαυτό του) και στην πρόληψη περιοριστικών διαιτών και ανορθόδοξων τρόπων διατροφής.

Θερμορύθμιση

Πολλές μελέτες έχουν δείξει οτι τα παιδιά βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για την ανάπτυξη υπερθερμίας και αφυδάτωσης κατά την άσκηση. Ο ρυθμός εφίδρωσης στα παιδιά είναι περίπου 2,5% φορές μικρότερος απ’ ότι στους ενήλικες ενώ η ουδός εφίδρωσις υψηλότερη( υπενθυμίζεται πως ο ιδρώτας φυσιολογικά είναι ψυκτικό μέσο). Επιπλέον, το μικρό σωματικό μέγεθος ευνοεί την απορρόφηση θερμοκρασίας απ’το περιβάλλον. Όλα αυτά αυξάνουν τον κίνδυνο για συμπτώματα θερμικού στρες .

Πόση υγρών και ηλεκτρολυτών κατά την προπόνηση αλλά και γενικότερα καλή κατάσταση ενυδάτωσης απαιτούνται τόσο για απόδοση στην προπόνηση όσο για βέλτιστα επίπεδα υγείας.

Συμπερασματικά

Είναι κατανοητό πως η συστηματική άθληση είναι αδιαπραγμάτευτα ευεργετική για το παιδί αλλά και το μελλοντικό ενήλικα, όμως η προπόνηση απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Διάφορες μεταβολικές διαφορές σε σχέση με τους ενήλικες αθλητές απαιτούν διαφορετικές συμβουλές για νέους. Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ζητημάτων που παραμένουν αναπάντητα και οι αθλητικές συμβουλές διατροφής για τους νεαρούς αθλητές είναι σε μεγάλο βαθμό πρoέκταση του ενήλικου πληθυσμού. Ως εκ τούτου, απαιτείται περισσότερη έρευνα για καλύτερες συστάσεις προς τους νέους αθλητές.