Έχουμε πειστεί ότι τα λιπαρά των τροφών παχαίνουν και ενοχοποιούνται για διάφορες ασθένειες όπως η αθηροσκλήρυνση και ο καρκίνος. Απ΄την άλλη όμως ακούμε για την ευεργετική λειτουργία του ελαιόλαδου και των λιπαρών ψαριών.
Πριν ξεδιαλύνουμε τις επιπτώσεις της κατανάλωσης λιπαρών οφείλουμε να ξέρουμε τι είναι και ποιες λειτουργίες έχουν στον οργανισμό μας.
Ας δούμε λοιπόν συνοπτικά μερικές πληροφορίες για τα λιποειδή.
Τι είναι τα λιποειδή;
Είναι μια ευρεία κατηγορία οργανικών ενώσεων (ενώσεις που περιέχουν άνθρακα και καίγονται), που δεν αποτελούνται από ίδιες δομικές μονάδες (οι υδατάνθρακες από σάκχαρα και οι πρωτεϊνες από αμινοξέα). Γενικά, ως λιποειδή χαρακτηρίζονται οι οργανικές ενώσεις οι οποίες διαλύονται στον αιθέρα, το χλωροφόρμιο και την ακετόνη (ασετόν).
Πώς κατατάσσονται;
Στην κατηγορία αυτή των λιποειδών ανήκουν οι λιποδιαλυτές βιταμίνες ( A,D,E,K), οι κορτικοστεροειδείς ορμόνες (κορτιζόλη), η χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια, τα λιπαρά οξέα. Σαφώς, ανήκουν και άλλες ενώσεις οι οποίες όμως δεν υπάρχουν στην δίαιτα.
Πού και πώς απορροφούνται;
Η πέψη γίνεται στο λεπτό έντερο με την συμμετοχή ενζύμων του λεπτόυ εντέρου, του παγκρέατος και της χολής. Παθολογική λειτουργία της χοληδόχου κύστης γίνεται αισθητή με πόνο ή δυσφορία μετά την κατανάλωση λιπαρού γεύματος.
Στην συνέχεια με άμεση απορρόφηση τα λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου μεταφέρονται μέσω της πυλαίας κυκλοφορίας (σχηματίζεται από φλέβες που προέρχονται από το στομάχι, τα έντερα, το πάγκρεας και τον σπλήνα και μεταφέρει στο ήπαρ ουσίες που απορροφήθηκαν από το έντερο) στο ήπαρ όπου μεταβολίζονται και σχηματίζονται οι λιποπρωτεϊνες (πρωτεϊνες που μεταφέρουν λιποειδή). Τα υπόλοιπα είδη λιποειδών υπόκεινται σε διάφορες τροποποιήσεις στο εντερικό κύτταρο και στη συνέχεια μεταφέρονται μέσω του λεμφικού συστήματος.
Γιατί χρειαζόμαστε τα λιπαρά;
Γενικά για τα λιποειδή:
- Είναι συστατικά της μεμβράνης όλων των κυττάρων προσδίδοντας τις ιδιότητες διαπερατότητάς τους.
- Μονώνουν και προστατεύουν τα όργανα.
- Είναι πόδρομες ουσίες πολλών σημαντικών βιολογικών μορίων και συγκεκριμένα των στεροειδών ορμονών, της βιταμίνης D και των εικοσανοειδών.
- Αποτελούν την κύρια μορφή αποθήκευσης ενέργειας στον οργανισμό.
- Ως οργανικές ενώσεις καίγονται απελευθερώνοντας ενέργεια. Συγκεκριμένα κάθε γραμμάριο λίπους δίνει ενεργεια 9 χιλιοθερμίδων.
Πόσα λιπαρά χρειαζόμαστε καθημερινά;
Γενικά αναφέρεται οτι τα λιπαρά της τροφής πρέπει να δίνουν το 30-40% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης. Λιγότερο από 30% η δίαιτα θεωρείται χαμηλή λίπους και χορηγείται σε άτομα σε παθολογικές καταστάσεις όπως γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, νοσήματα της χολυδόχου κύστης κα.
Ανακεφαλαιώνοντας
Τα λιπαρά είναι απαραίτητο συστατικό της διατροφής μας καθώς συντελλούν σε πληθώρα βιολογικών λειτουργιών. Διαχωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες για τις οποίες ο οργανισμός έχει συγκεκριμένες ανάγκες διαιτητικής πρόσληψης.
Σε επόμενες καταχωρήσεις θα δούμε πιο συγκεκριμένα για τα απαραίτητα λιπαρά οξέα ω-3 και ω-6 καθώς και για την χοληστερόλη.