Αναδημοσίευση από τον ιστότοπο του EUFIC http://www.eufic.org/
Δίαιτες πλούσιες σε φρούτα και λαχανικά σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης νοσημάτων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο καρκίνος. Έχει θεωρηθεί ότι διατροφικά συστατικά, συμπεριλαμβανομένων των φαινολών, που βρίσκονται σε φυτικά τρόφιμα, συνεισφέρουν στην προστατευτική τους επίδραση. Ωστόσο, εξαιτίας του γεγονότος ότι οι πολυφαινόλες δεν είναι απαραίτητα συστατικά για τη δίαιτά μας και ότι τα οφέλη τους στην υγεία του ανθρώπου είναι ακόμα υπό συζήτηση, δεν υπάρχει σήμερα μια επίσημη σύσταση για πρόσληψη πολυφαινολών.
Τι είναι οι πολυφαινόλες;
Στη φύση οι πολυφαινόλες υπάρχουν στα φυτά. Αντίθετα από τις βιταμίνες και τα μέταλλα, οι πολυφαινόλες δεν είναι απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, δηλαδή δεν απαιτούνται από το ανθρώπινο σώμα για τη διατήρηση της ζωής, αλλά μπορούν να ασκήσουν ευεργετικές δράσεις. Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι πηγές πολυφαινολών. Άλλες πηγές περιλαμβάνουν ξηρούς καρπούς και σπόρους, βότανα, προϊόντα κακάο (π.χ. μαύρη σοκολάτα), προϊόντα ολικής άλεσης, τσάι και καφέ, κόκκινο κρασί.1 Οι πολυφαινόλες έχουν αναγνωριστεί για τις αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες και καθώς είναι τα πλέον διαδεδομένα συστατικά στη δίαιτά μας με αντιοξειδωτικές ιδιότητες, οι βιολογικές δράσεις τους έχουν διερευνηθεί από πολλούς ερευνητές.
Η αντιοξειδωτική υπόθεση
Τα διαιτητικά αντιοξειδωτικά μπορούν να προστατεύσουν το σώμα από οξειδωτικές βλάβες, οι οποίες με τον καιρό μπορούν να οδηγήσουν σε παθήσεις, όπως ο καρκίνος ή τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Τυπικά διαιτητικά αντιοξειδωτικά είναι η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε και τα καροτενοειδή, ενώ ανόργανα στοιχεία, όπως ο ψευδάργυρος ή το σελήνιο, αποτελούν συστατικά-κλειδιά των αντιοξειδωτικών ενζύμων του σώματος,2,3 Ωστόσο, υψηλές δόσεις αντιοξειδωτικών στη μορφή συμπληρωμάτων βιταμινών και ανόργανων στοιχείων δεν φαίνεται να μειώνουν περαιτέρω τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων και καρκίνου.2
Η αντιοξειδωτική δράση των πολυφαινολών έχει μελετηθεί κυρίως in vitro, δηλαδή έξω από το ανθρώπινο σώμα. Άλλωστε, το να αποδειχθεί ότι οι πολυφαινόλες δρουν επίσης ως αντιοξειδωτικά στο ανθρώπινο σώμα δεν είναι εύκολο, καθώς υφίστανται αλλαγές όταν πέπτοναι.3,4
Πολυφαινόλες και υγεία
Πολλά από τα στοιχεία που υποστηρίζουν την προστατευτική δράση των πολυφαινολών ενάντια στις καρδιαγγειακές παθήσεις, τον καρκίνο και τις νευροεκφυλιστικές ασθένειες, προέρχονται από in vitro μελέτες σε καλλιέργειες ανθρώπινων κυττάρων και από μελέτες σε ζώα. Ωστόσο, είναι δύσκολο να αποδειχθεί η βιολογική τους συνάφεια και πώς αυτές επιδρούν στην υγεία του ανθρώπου. Οι δόσεις δοκιμής είναι συχνά πολύ υψηλότερες από τις ποσότητες που καταναλώνονται στη δίαιτα ενός ατόμου. Μετά την πρόσληψη, οι πολυφαινόλες μεταβολίζονται, κατά συνέπεια μπορεί να μην είναι παρούσες στο σώμα στις μορφές με τις οποίες ελέγχονται στις in vitro μελέτες. Επιπλέον, η παρουσία τους στα σωματικά υγρά (πλάσμα) είναι συχνά εξαιρετικά χαμηλή.4,5
Πιστεύεται ότι οι πολυφαινόλες ασκούν καρδιοπροστατευτική δράση μέσω διάφορων οδών. Μπορεί να βελτιώνουν τη λειτουργικότητα του έσω χιτώνα των αιμοφόρων αγγείων, να αναστέλλουν την συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων (προλαμβάνοντας θρόμβους στις αρτηρίες) και να επηρεάζουν με θετικό τρόπο τα λιπίδια του αίματος και την ευαισθησία στην ινσουλίνη.4,6
Μέχρι σήμερα τα στοιχεία από μελέτες σε ανθρώπους είναι πιο περιορισμένα, για αυτό είναι δύσκολο να εξαχθούν σαφή συμπεράσματα. Επίσης, πολλές από τις μελέτες που διερευνούν την επίδραση των πολυφαινολών σε παραμέτρους της υγείας χρησιμοποιούν τρόφιμα πλούσιες σε πολυφαινόλες παρά απομονωμένες πολυφαινόλες. Ως εκ τούτου, είναι δύσκολο να αποδοθούν οι όποιες επιδράσεις βρέθηκαν ειδικά στις πολυφαινόλες, καθώς μπορεί να είναι αποτέλεσμα άλλων συστατικών των τροφίμων.4
Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), η οποία αξιολογεί επιστημονικά τους ισχυρισμούς υγείας που γίνονται στα προϊόντα τροφίμων, έχει απορρίψει μέχρι σήμερα όλους τους ισχυρισμούς για τις πολυφαινόλες, εκτός από αυτούς που αφορούν το λάδι ελιάς. Για το ελαιόλαδο (το οποίο περιέχει τουλάχιστον 5 mg υδροξυτυροσόλης -μια πολυφαινόλη- και παραγώγων της ανά 20 g λαδιού) μπορεί να καταγράφεται ότι «οι πολυφαινόλες στο λάδι ελιάς συνεισφέρουν στην προστασία των λιπιδίων του αίματος από το οξειδωτικό στρες». Η ευεργετική επίδραση επιτυγχάνεται με μια ημερήσια κατανάλωση 20 g ελαιολάδου.7
Συμπέρασμα
Φυτικά τρόφιμα και δίαιτες βασισμένες και πλούσιες σε αυτά έχουν μια αποδεδειγμένη προστατευτική επίδραση στις καρδιαγγειακές παθήσεις, στον καρκίνο και σε άλλα νοσήματα, και ως εκ τούτου είναι καίριας σημασίας συστατικά για μια υγιεινή και ισορροπημένη δίαιτα. Πολλές Ευρωπαϊκές χώρες συστήνουν στους ενήλικες και στα παιδιά άνω του 1 έτους να καταναλώνουν τουλάχιστον 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών και να καταναλώνουν τροφές ολικής άλεσης καθημερινά. Η μελέτη και η απομόνωση των επιδράσεων των πολυφαινολών δεν είναι εύκολη υπόθεση και απαιτείται περισσότερη σχετική έρευνα.
Αναφορές
- Del Rio D, et al. (2013). Dietary (poly)phenolics in human health: structures, bioavailability, and evidence of protective effects against chronic diseases. Antioxidants and Redox Signaling 18:1818-1892.
- Stanner S & Weichselbaum E (2013). Antioxidants (pp.88-99). In Caballero B (ed.) Encyclopedia of Human Nutrition. Vol. 1. 3rd edition. Doi: 10.1016/B978-0-12-375083-9.00013-1.
- Hollman PCH, et al. (2011). The biological relevance of direct antioxidant effects of polyphenols for cardiovascular health in humans is not established. Journal of Nutrition 141:989S-1009S.
- Weichselbaum E & Buttriss JL (2010). Polyphenols in the diet. Nutrition Bulletin 35:157-164.
- Hollman PCH (2010). The 4th International Conference on Polyphenols and Health. Nutrition Bulletin 35:183-185.
- Andriantsitohaina R, et al. (2012). Molecular mechanisms of the cardiovascular protective effects of polyphenols. British Journal of Nutrition 108:1532-1549.
- EU Register on nutrition and health claims.
Πηγή EUFIC http://www.eufic.org/
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Πληροφόρησης για τα Τρόφιμα (EUFIC) είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που παρέχει πληροφορίες βασισμένες σε επιστημονικά δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια & την ποιότητα τροφίμων και την υγεία & τη διατροφή στα μέσα ενημέρωσης, τους επαγγελματίες υγείας και διατροφής, τους εκπαιδευτικούς και τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης, με τρόπο τέτοιο ώστε να μπορούν να καταλάβουν οι καταναλωτές.